Từ lâu thì hệ thống chữ số La Mã không còn được sử dụng rộng rãi như trước, hầu hết các nước phương Tây đều dựa vào chữ số Ả Rập – nước châu Á sử dụng hệ thống số riêng và văn hóa Ả Rập riêng biệt. Tuy nhiên, trong ngành chế tác đồng hồ thì chữ số La Mã vẫn dùng cho phần mặt đồng hồ bởi chữ số La Mã là một trong các chữ số phổ biến đầu tiên khắc họa trong các tháp đồng hồ cơ ở châu Âu trong thế kỷ 13.
Những dòng đồng hồ bỏ túi, đồng hồ đeo tay và tháp cổ tay từ thuở xưa luôn sở hữu chữ số La Mã trên mặt số.
Vì để tăng thêm nét thẩm mỹ, cổ điển và sang trọng cho đồng hồ thì các nhà thiết kế đồng hồ đã rất hay sử dụng các dòng chữ số La Mã cho đồng hồ. Tuy nhiên thì nếu bạn sở hữu các dòng đồng hồ chính hãng có chữ số La Mã, đặc biệt là các thương hiệu lâu đời như Omega, Rolex, Longines… thì bạn sẽ nhận ra rằng ở góc 4h, chữ số 4 không viết thành IV mà là IIII.
Trong khi chữ số 4 được viết thành IV trong bảng chữ số La Mã thì hầu hết các dòng đồng hồ lại sử dụng chữ IIII.
Tất nhiên, có các trường hợp ngoại lệ như là tháp Big Bang ở London sử dụng chữ IV nhưng hầu hết thì mọi mặt số đồng hồ ở khu vực 4 giờ đều sử dụng chữ IIII. Chắc chắn bạn cũng tò mò vì sao đồng hồ lại dùng chữ IIII thay vì chữ IV đúng không ạ? Bài viết dưới đây của KỲ LÂN LUXURY sẽ giải đáp mọi thắc mắc về câu hỏi này.
Việc sử dụng chữ số IIII được lý giải trên 2 nguyên nhân chính như sau:
Tạo tính đối xứng trên mặt số đồng hồ
Như bạn đã biết, mặt đồng hồ hiển thị 12 cọc số tương ứng cho cả giờ, phút và giây. Nếu bạn sử dụng chữ số IIII cho cọc số 4 thì sẽ có 3 góc đều nhau là góc I, V và X.
Cụ thể nó sẽ như thế này:
- _ 4 cọc số I hiển thị cho 1h-4h
- _ 4 cọc số V hiển thị cho 5h-8h
- _ 4 cọc số X hiển thị cho 9h-12h
Các nhà sản xuất đồng hồ đặc biệt là nhà sản xuất đồng hồ Thụy Sỹ hoặc Đức rất coi trọng sự đối xứng trên đồng hồ và tạo thành 3 góc số đều nhau ở phần mặt số làm tăng nét thẩm mỹ, sự sang trọng, gọn gàng và ngay ngắn cho đồng hồ.
Tín ngưỡng và giá trị lịch sử truyền thống
Chữ số La Mã có nguồn gốc từ La Mã cổ đại khoảng cách đây 1000 năm trước công nguyên, vẫn là ký hiệu số thông dụng trên khắp đất nước châu Âu tới khoảng thế kỷ 14, các dòng chữ số La Mã mới được sử dụng thay thế cho dòng chữ số Ả Rập.
Trong các tài liệu, bản thảo cổ xưa từ thời La Mã được lưu giữ tới ngày nay, các chữ số đầu tiên sử dụng chữ VIIII tượng trưng cho 9 thay vì sử dụng IX và IIII cho chữ số 4 thay vì IV khá phổ biến.
Theo các nhà ngôn ngữ học thì mặt đồng hồ chỉ thị số IIII thay vì sử dụng IV là để tôn kính vị thần La Mã Jupiter (chúa tể của các vị thần, đồng nhất với vị thần Zeus ở trong Thần thoại Hy Lạp). Theo cách viết Latinh thì vị thần này sở hữu tên đầy đủ là IVPITER.
Vì vậy nên trong chế tác đồng hồ, người dùng sẽ viết số 4 La Mã là IIII để tránh bị nhắc trực tiếp tới tên vị thần này.
Sau khi mà đế chế La Mã sụp đổ bởi hai chữ số VIIII và IIII dễ gây nhầm lẫn với III và VIII, cho nên đã đổi thành chữ IX và IV đối với mỗi chúng ta hiện nay.
Nếu bạn tìm hiểu kỹ về ngành đồng hồ khoảng trước thế kỷ XIX thì bạn sẽ thấy rằng cách viết IIII được sử dụng rộng rãi ở các dòng đồng hồ mặt trời (Sundial) để tránh bị phạm húy vào các vị thần bầu trời IVPITER (Jupiter) ở trong tín ngưỡng châu Âu.
Trên đây là các chia sẻ của shop KỲ LÂN LUXURY muốn gửi gắm tới khách hàng về lý giải tại sao lại sử dụng IIII thay vì IV trên các mặt đồng hồ. Mong rằng đó sẽ là một phần thông tin hữu ích để bạn có thể hiểu rõ hơn về các lý giải tại sao nhé!
